Định hướng nghề nghiệp cho học sinh từ những năm cấp 3
Đợt tết vừa rồi mình đi thăm bà con họ hàng, do học và làm tại SG nên cô chú cũng hỏi nhờ tư vấn cho đứa cháu đang họp cấp 3 ở quê thì nên đăng ký học ngành gì ổn. Mình thì thường ít khi chủ động tư vấn hướng nghiệp cho ai vì trách nhiệm về lời nói ra là rất lớn, chỉ ai thân thiết hỏi nhờ thì mình mới chia sẻ chi tiết. Sau khi nghe câu chuyện từ các bậc phụ huynh cũng như va chạm từ môi trường làm việc tại thành phố thì muốn chia sẻ vài điều như sau.
Thứ nhất, đa số các bậc phụ huynh đều có suy nghĩ khá chủ quan, thiếu thực tế khi lựa chọn ngành học cho con
Muốn con làm công việc A vì thấy người quen có đứa con làm nghề A nhiều tiền nên nghĩ con mình làm nghề đó sẽ ngon…, hay nghĩ con mình giỏi Văn Sử thì nên thi khối C trường sư phạm chẳng hạn. (Việc giỏi môn Văn Sử trên trường học không đồng nghĩa với việc con em mình ra đời có thể làm tốt các công việc về sư phạm)
Và kết quả là các bạn sau khi ra trường lại làm trái ngành trái nghề ban đầu vì lúc này các bạn mới va chạm thực tế công việc và biết mình giỏi cái gì.
Ví dụ cụ thể là mình có ông anh cho đứa con theo học kiến trúc do thấy con của người bạn đang làm nghề này thu nhập cao. Nhưng theo mình biết thì việc học ngành này cần phải có năng khiếu, ngoài ra thì học phí cao với chi phí mua các dụng cụ phục vụ việc học cũng nhiều, chưa kể nếu ra trường cũng cần có chút “quan hệ” để tìm việc tốt, con của người bạn kia thì có sẵn nền tảng từ gia đình thì tất nhiên đường công danh sẽ thuận lợi hơn ông anh mình vì hoàn cảnh mỗi bên rất khác. Kết quả là nhóc đó đã nghỉ ngang sau 3 năm học kiến trúc để chọn ngành khác mà nó thấy phù hợp và kiếm được tiền. Thật sự ráng đáng tiếc nhưng cùng đáng mừng vì nhóc đó đã tìm được điều mình giỏi. Nhưng thực tế không nhiều bạn trẻ có thể làm được như vậy.
Cho nên điều rút ra ở đây đó là nếu bậc phụ huynh chọn ngành nghề cho con thì nên xem xét giữa 3 yếu tố sau
– Thấu hiểu năng khiếu, năng lực, đam mê và suy nghĩ của con mình
– Khả năng gia đình có thể hỗ trợ con trong quá trình học ngành đó đến lúc đi làm không? (về tài chính, về tư duy, về mối quan hệ…)
– Xu hướng ngành nghề đó trong vài năm tới như thế nào? (đang bão hòa, ngành mới, ngành HOT,..)
Thứ hai, hầu như các bạn học ở cấp 3 đều chưa định hướng được mình thích gì, giỏi cái gì và nên thi vô trường nào .
Để tìm ra đam mê, cái mình giỏi thì ngay cả những anh chị 25-30 tuổi còn chưa tìm được thì huống chi các bạn cấp 3. Nên đa số các bạn sẽ có tâm lý nghe theo định hướng của ba mẹ, cô chú. Thậm chí có bạn còn đăng ký học trường mà nhiều bạn bè cũng đăng ký @@.
Lấy ví dụ về chính bản thân mình, năm 2014 khi chọn ngành học chỉ 13 điểm đầu vào trong khi điểm thi của mình đủ vào các khối ngành kinh tế thì bạn bè chửi mình bị “ngu”. Nhưng đó là do mình đã có sự chuẩn bị từ trước, cả nhà đã nghiên cứu ngành học này từ trước, cũng như đây là một trong các ngành nghề chiến lược của quốc gia theo nghị định của CP. Chính vì đã có chuẩn bị từ trước nên việc học và tìm việc làm của mình suôn sẻ hơn bạn bè đồng trang lứa rất nhiều. Nên sau 2 năm học mình đã tìm được việc làm và khi ra trường đã đảm nhiệm chức quản lý tại công ty.
Quay trở lại câu chuyện, khi đăng ký học ngành này mình có hỏi đám bạn chung ngành thì đa số lý do các bạn đăng ký ngành này vì điểm nó thấp, hoặc thấy tên hay hay hoặc do rớt nguyện vọng 1 nên chọn ngành này để chuyển qua chứ chưa hề có một sẽ chuẩn bị cho ngành học của mình. Đa số các bạn chọn ngành nghề học một cách hời hợt vì không thấy được tầm quan trọng của nó.
Cho nên lời khuyên của mình dành cho các bạn đang chuẩn bị chọn trường, chọn nghề đó là
– Nếu các bạn chưa biết mình giỏi cái gì thì tốt nhất nên ưu tiên chọn các ngành nghề có học phí thấp, tiện đi lại và dễ kiếm việc làm ngay trong quá trình học, rồi từ từ trong quá trình học và làm tìm hướng đi tiếp.
– Nếu các bạn đã tìm được đam mê, điều mình giỏi từ lúc cấp 3 thì cứ mạnh dạn chọn ngành nghề liên quan mà học. Nếu chọn sai thì ít nhất sau 1 năm học phải tìm ngành phù hợp hơn mà chuyển ngay, đừng nhây đến năm 3 năm 4 rồi mới chuyển vì lúc này sẽ rất tốn thời gian và tiền bạc để bắt đầu lại.
– Nếu phân vân giữa nhiều ngành nghề thì nên chọn ngành dựa theo các tiêu chí: học phí, học trường đó có tiện đi lại hay không, nghề sau khi ra trường mức lương cơ bản ra sao, khả năng thăng tiến, mức độ cạnh tranh công việc,…
– Cách tốt nhất là nên chủ động tìm hiểu nghề nghiệp ngành đó hiện tại ra sao bằng cách lên các trang tuyển dụng tìm việc làm để xem mô tả công việc (đây là mẹo hay nhất để các bạn biết được công việc này có hợp với mình hay không, các yêu cầu khác của công việc này là gì)
– Ngoài ra có thể lên các hội nhóm FB, fanpage để hỏi cụ thể công việc mà mình đang có ý định đăng ký học, nghe chia sẻ từ các anh chị đang làm công việc đó là cách tốt nhất để các bạn ra quyết định chọn ngành, chọn nghề phù hợp với bản thân.
– Bổ sung thêm đó là việc chọn ngành nghề còn tùy thuộc bạn muốn ra trường đi làm ở đâu (thành phố hay về quê?) vì có những công việc chỉ HOT ở thành phố chẳng hạn, mà ra trường bạn lại về quê học thì lại không ổn.
Trên là một vài chia sẻ, vài lời khuyên từ những gì đã trải qua của bản thân. Hi vọng sẽ giúp ích cho các bạn trẻ đang mông lung chưa tìm ra hướng đi cho mình.
